เเจกความรู้เรื่องยาสมุนไพร ทุกขนานครับ

คันทรง
ก้านถึง , ก้านเถิ่ง ( ภาคเหนือ ) , คันทรง , คันซุง (ไทย-กลาง)
ส่วนที่ใช้ : เปลือกและใบ ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : เปลือกและใบ นำมาต้มเอาน้ำอาบรักษาอาการบวม เนื่องจากโรคไตหรือโรคหัวใจพิการ และน้ำเหลือง เสีย เหน็บชา

อื่น ๆ : พรรณไม้นี้ทางภาคกลางและภาคเหนือใช้เหมือนกันแต่เว้นภาคตะวันออก

ถิ่นที่อยู่ : พรรณไม้นี้มักขึ้นเองตามป่าราบที่รกร้างทั่วๆ ไป และปลูกกันตามบ้านหมอโบราณก็มีบ้าง

 

ไคร้เครือ
ไคเครือ , ไคเคือ, ไคร้เครือ, รังไคร้เครือ ( ไทย )
ส่วนที่ใช้ : ราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ราก จะมีรสขมขื่นปร่า ใช้รักษาอาการเป็นไข้จับสั่นไข้คลั่งเพ้อ รักษาโรคพิษไข้ ไข้เชื่อมซึม พิษกาฬ เป็นยาชู เป็นยาชูกำลังและเป็นยาเจริญอาหาร

อื่น ๆ : ใช้รากเป็นสินค้า ที่มีไว้จำหน่าย ตามร้านสมุนไพรทั่ว ๆ ไป

ถิ่นที่อยู่ : เป็นพรรณไม้ที่เกิดขึ้นตามป่าชื้นและป่าโปร่งทั่ว ๆไป ถิ่นกำเนิดอยู่ทางภาคเหนือและภาค ตะวันออก และคงมีบ้างทางภาคอื่นอีกด้วย

 

โคคลาน
ขมิ้นเครือ (บางภาคเรียก), โคคลาน (ตามตำรายาไทย)
ส่วนที่ใช้ : ผล และเมล็ด ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ผล จะมีสารพิโครท๊อกวิน ( Picrotoxin ) จะมีฤทธิ์ช่วยกระตุ้นประสาทส่วนกลาง ใช้เป็นยารักษาพิษในคนที่กินยานอนหลับจำพวกบาร์บิทุเรต ( Barbiturate ) กินเกินขนาดหรือใช้ฉีดเข้าเส้นเลือดในขนาด ปริมาณ 2 มิลลิกรัม ผลและเมล็ด ใช้เป็นส่วนผสมในขี้ผึ้ง เพื่อเป็นการบำบัดโรคผิวหนังเช่น โรคคันที่เกิดตามคอและหนัง ศรีษะซึ่งจะติดมาจากร้านตัดผม ( Barber is itch )

อื่น ๆ : พรรณไม้มักจะเกิดขึ้นตามธรรมชาติในป่า ตามพื้นที่ราบจะมีผู้นำมาปลูกตามบ้านและตามสวนบางแห่ง ในจังหวัดพระนครและธนบุรี เพื่อประโยชน์สำหรับนำมาใช้ในการทำยา

ถิ่นที่อยู่ : เป็นพรรณไม้ที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ทางแถบป่าจังหวัดปราจีนบุรี

 

โคกกะออม
ลูบลีบเครือ ( เหนือ ) , โคกกระออม ( กลาง ) , ตุ้มต้อก (แพร่ติ๊นโข่ ไหน (จีน), โพออม (ปัตตานี), วิวี่ (ปราจีนบุรี)
ส่วนที่ใช้ : เถา ใบ ดอก เมล็ด ผล ราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : เถา ใช้รักษาอาการไข้จับ

ใบ ยาไทย มักจะใช้ใบสดนำมาตำพอกผี ในปันจาบหรือใช้เป็นยารักษาโรคหืด และรักษาอาการไอ

ดอก ใช้เป็นยารักษาโลหิตในอกให้ตก

ผล ใช้ดับพิษทั้งปวง และใช้บำรุงน้ำดี

เมล็ด ใช้รักษาไข้ขับเหงื่อ

ราก ใช้เป็นยาทำให้อาเจียนและเป็นยาระบาย นอกจากนี้ยังใช้เป็นยารักษาซึ่งเป็ต้อและรักษาพิษงูเห่า

อื่น ๆ : ตามชนบทบางแห่งจะเรียกว่าหญ้าแมงวี ถ้าเด็กตาแดงหรือตาแฉะ และจะมีแมลงวี่ขอบมาตอมตา จะใช้ ต้นโคกกระออม นี้รวมทั้งใบสด ๆ มาพันไว้รอบศีระษะ ทำให้แมลงวี่จะกลัวไม่มาตอมตา แต่บางคนก็ เรียกหญ้าแมงวี่

 

โคกกะสุน , โคกกระสุน
หนามกระสุน (ลำปาง), หนามดิน (ตาก) , โคกกระสุน โคกกะสุน (ตามตำรายาไทย),กาบินหนี (บางภาคเรียก)
ส่วนที่ใช้ : ต้นและผล ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ทั้งต้น ให้ใช้ปรุงเป็นยาได้หลายขนาด เป็นยาขับปัสสาวะ รักษาปัสสาวะพิการ หรือจะปรุงเป็นยา รักษาโรคหนองในใช้ขับระดูขาวรักษาโรคไตพิการ

อื่น ๆ : เป็นพรรณไม้ที่ชอบขึ้นตามทางรถไฟ หรือตามที่รกร้างทั่วไป และจะเจริญงอกงามดีในช่วงฤดูฝนจะมีรสเค็มขื่นบ้าง

 

แครอท
เครอท , ผักกาดหัวเหลือง, ผักชีหัว
ส่วนที่ใช้ : หัว ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : หัวแครอท จะเป็นสีส้ม เพราะมีสาร carotene มีเป็นจำนวนมาก เมื่อเรากินสาร carotene นี้เข้าไปในร่างกายสารชนิดนี้จะเปลี่ยนเป็นไวตามินเอ ซึ่งมีประโยชน์ต่อสายตา สำหรับผู้ที่เป็นโรคตาฟาง น้ำที่คั้นจากหัวแครอท ใช้ผสมกับน้ำมะนาว ให้ใช้ทาตามบริเวณผิวหน้า เป็นยาบำรุงผิว ลบรอยเหี่ยว ย่นบนใบหน้านอกจากนี้แล้วหัวแครอทยังให้ปริมาณของเกลือโปแตสเซี่ยมสูง ซึ่งทำให้มีฤทธิ์ในทางขับปัสสาวะ ส่วนน้ำมันหอมระเหยททีมีอยู่ในหัวแครอทจะมีฤทธิ์ในทางขับพยาธิไส้เดือนได้

ถิ่นที่อยู่ : พรรณไม้นี้ปลูกทั่วไปเพื่อใช้หัวไว้กินเป็นอาหาร มีการปลูกมากที่จังหวัดเพชรบูรณ์

 

แคบ้าน
แคแดง ( เชียงใหม่ ) , แคบ้าน ( กลาง )
ส่วนที่ใช้ : ดอก ยอดอ่อน เปลือกต้น และราก

สรรพคุณ : ดอก จะมีแคลเซียมและเหล็กสูง มีโปรตีนประมาณ 1.22% และมีไวตามินบี ดอกแคใช้เป็นอาหารเหมือน ผักทั่ว ๆ ไปได้ ยอดอ่อน ใช้รักษาไข้หัวลม เปลือกต้น จะมีรสฝาด เพราะมีสารแทนนิน นอกจากนั้นยังพบสาร triterpenoid saponin และ amino Acid ที่มีชื่อว่า canavanine เปลือกต้นใช้รักษาอาการท้องเดิน แต่ถ้ากินมาก ๆ จะทำให้อาเจียนได้ ราก น้ำ จากนำมาผสมกับน้ำผึ้ง ใช้เป็นยาขับเสมหะ

อื่น ๆ : เป็นพรรณไม้ที่โตเร็ว มักจะพบทั่วๆ ไปในเขตร้อน

 

เครือพูเงิน
ย่านตาน (สงขลา) , เครือพูเงิน (ปราจีนบุรี)
ส่วนที่ใช้ : ทั้งต้น และใบ ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ทั้งต้น น้ำที่คั้นได้ใช้ทำเป็นยาหยอดตารักษาอาการอักเสบ ใบ ทำเป็นส่วนประกอบในยาคุ้มกันและบำบัด หรือใช้เป็นยาพอกฝี ฯลฯ

ถิ่นที่อยู่ : พรรณไม้นี้มักจะพบตามป่ารุ่น ป่าละเมาะ ป่าเบญจพรรณตามสองข้างทาง

 

สูตรยาตัวนี้ ต้องใช้พิจรณาญาณในการรับชมนะครับ
พอดีผมไปขึ้นเขา กับพระท่าน ท่านได้ให้สูตรยาตัวนี้ไว้กับผม ผมจึงเอามาลงไว้เพื่อความรู้เท่านั้นนะครับ (จะลองทำก็ได้ครับ)
ยาเเก้ยาสั่ง ยาเบื่อเมาทั้งหลาย เเก้ไข้พิษป่า
ชองระอา เอารากเยอะๆๆ
รางจืดเถา ทั้งต้น เเละอย่างหัว เอารากรางจืดเถาเยอะๆๆ
เเก่นสน เเก่นมะขาม ต้นผักหวานป่าเอาราก จมูกช้าง กระดุกสัตว์ สิบสองราศี
กระดูกกระต่าย ต้นประคำไก่
เเละก็เอาจำพวกเถา ฟักเเฟงเเตงน้ำเต้า เเละก็จำพวกว่านต่างๆๆทีจืดเช่น ข่าจืด กลอยจืด รางจืด ขมิ้นจืด (หามาได้เท่าทีหาได้จำพวกว่านจืดต่างๆๆ)
เอาทั้งหมดตำหรือทำให้ละเอียดๆๆเเล้วเอามาผสมกันกัน
ส่วนเถาฟักเเฟงเเตกน้ำเต้า ต้องเอามาใสตุ่มหมักเถาไว้ก่อน 3อาทิตย์เเล้วจึงเอาออกมาตากเเดดให้กรอบตำละเอียด เหมือนกัน
เอาทั้งหมดผสมเข้าด้วยกัน ผสมน้ำผึ้งเเท้เดือน5 ปั้นเป็นลูกกลอน กินเเก้ยาสั่ง ยาเบื่อ
ยาพิษไข้ พิษสำเเรงต่างๆๆ
ครับผมก็ยังไม่เคยทำเเต่พระท่านเมตตาให้ไว้เพราะท่านได้ทำมาเยอะ พระโจ้ย ท่านกลับเขมรไปแล้วครับผม ว่าจะถามอีกว่ามียาไรดีๆๆมั่งน่าเสียดาย เผื่อเป็นวิทยาทานความรู้กันนะครับ

 

คูน
: ลมแล้ง ( ภาคเหนือ ) ,ชัยพฤกษ์, ราชพฤกษ์ (ภาคกลาง),ลักเคย , ลักเกลือ (ปัตตานี ),กีเพยะ (กะเหรี่ยง), ปูโย,ปีอยู,เปอโช,แมะหล่าหยู่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน),เช็งเชียชัวเพียงเต่า,อาเหล็กปก(จีน)
วนที่ใช้ : ฝัก ใบ ดอกเปลือกราก แก่น เนื้อในฝัก และรากเป็นยา

สรรพคุณ : ฝัก ควรเก็บเมื่อแก่มีสีดำ นำมาตากให้แห้งเก็บไว้ใข้ ฝักนั้นจะมีรสหวานขม เปรี้ยวเล็กน้อย มีกลิ่นเหม็น เอียน ๆ เฉพาะตัว ฝักที่ดีควรสมบูรณื ไม่มีก้าน เมื่อแห้งแล้วเขย่าจะไม่มีเสียง ควรใช้ฝักประมาณ 30 กรัม ต้มกับน้ำกิน ในฝักจะมีสาร anthraquinone อยู่ ใช้ทำเป็นยาระบายสำหรับ ผู้ที่ท้องผูกเป็นประจำ หญิงมี ครรภ์ใช้ฝักคูนเป็นยาระบายได้ นอกจากนี้ยังใช้ขับเสมหะ ขับพยาธิ รักษาเด็กที่เป็นโรคตานขโมย และ โรคไข้มาลาเรียด้วย ใบ ใช้สดหรือตากแห้ง ใช้เป็นยาถ่าย รักษาอัมพาต และใช้รักษาโรคเกี่ยวกับสมอง ส่วนใบอ่อนใช้เป็นยา รักษาไข้รูมาติค (Rheumatic fever) ใช้สำหรับภายนอก นำมาตำพอกหรือใช้คั้นเอาน้ำมาทา รักษาโรค กลากเกลื้อน ทาลูนวดบรรรเทาอาการปวดข้อ และรักษากล้ามเนื้อบางส่วนบนใบหน้า เป็นอัมพาต (Facial paralysis) ดอก ใช้สดหรือตากแห้ง ใช้เป็นยาถ่าย สำหรับหล่อลื่นลำไส้ รักษาโรคที่เกี่ยวกับกระเพาะอาหาร และแผล เรื้อรัง เปลือกราก ใช้สดหรือแห้ง ทำเป็นยาระบาย รักษาโรคไข้มาลาเรีย แก่น ใช้หรือตากแห้ง ใช้เป็นยาขับพยาธิไส้เดือน เนื้อในฝัก ใช้ฝักแก่แกะเปลือกนอกและเมล็ดออก สกัดด้วยนำร้อนที่กรองและระเหยน้ำออกในที่มีความดันต่ำ จะได้สีดำข้นเหลวนำมาใช้ เนื้อในฝักนั้นจะมีรสหวานเอียน ใช้เป็นยาถ่าย และยาระบายในคนที่ท้องผูก เป็นประจำรักษาใข้มาลาเรีย บิด ใช้สำหรับภายนอกพอกรักษาอาการปวดข้อเมล็ด ใช้ประมาณ 5-6 เม็ด นำมาบดเป็นผงกิน เป็นยาระบาย และเป็นยากระตุ้นช่วยให้อาเจียน เปลือกต้น ใช้เป็นยาช่วยเร่งคลอด รักษาอาการท้องร่วงนอกจากนี้ยังใช้ย้อมหนังสัตว์ก็ได้ ราก เป็นยาบำรุง รักษาโรคเกี่ยวกับหัวใจ และโรคเกี่ยวกับถุงน้ำดี และเป็นยาถ่ายอย่างแรง รักษาอาการไข้ ใช้สำหรับภายนอกพอกรักษาอาการปวดตามข้อได้

อื่น ๆ : มักจะพบพรรณไม้ชนิดนี้ปลูกตามริมถนนเป็นไม้ประดับ มีดอกออกในฤดูร้อน สีเหลืองทั้งต้นดูสวยงามมาก หรือพบขึ้นเองตามป่าโปร่งทั่วไป โดยเฉพาะในภาคอีสานจะมีมาก
1. ใช้เป็นยาถ่ายหรือยาระบายสำหรับผู้ใหญ่ ใช้เนื้อในฝักประมาณ 8 กรัม นำไปผสมกับน้ำมะขามเปียก หรือน้ำตาลในปริมาณที่เท่ากัน ถ้าต้องการให้ถ่ายแรง ควรกินในปริมาณ 30-60 กรัม ปริมาณสูงอาจจะทำให้เกิดอาการปวดมวนท้องคลื่นไส้ และท้องอืดแน่นได้

2. ใช้เป็นยากระตุ้นให้อาเจียน ใช้เมล็ดประมาณ 5-6 เม็ด นำมาบดเป็นผงกินได้

3.ใช้รักษาโรคกลาก และโรคผิดหนังที่เกิดจากเชื้อรา เอาใบสดตำให้ละเอียดนำไปพอกหรือใช้ถูทาตามบริเวณที่เป็น

ข้อมูลทางคลีนิค : รักษาโรคกระเพาะอาหาร ให้ใช้ฝักประมาณ 30 กรัมใส่น้ำนำไปต้มให้เหลือประมาณ 10 มล. ให้กินครั้งเดียว หมด วันละ 3 ครั้ง ปรากฎว่าได้ผลดีมาก นอกจากนี้ยังใช้เป็นยาระบาย รักษาท้องผูก มีกรดในกระเพาะอาหาร มากเกินไป เบื่ออาหาร ใช้ยานี้ต้มให้เดือดพอควรแล้วกิน ถ้าต้มนานเกินกว่า 8 ชั่วโมง ยานี้จะไม่มีฤทธิ์เป็นยา ระบาย กลับจะทำให้ท้องผูก ยาต้มนี้ถ้ากินมากเกินไปจะทำให้อาเจียนส่วยฝักที่ไม่แก่จัดให้ใช้เป็นยาระบายได้ดีกว่า

 

คุย
คุย ( ใต้ ) , อากากือเลาะ ( มาเลย์ -ปัตตานี )
ส่วนที่ใช้ : เถา ยาง เปลือก ผล ราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : เถา จะมีรสฝาด ใช้รักษาอาการประดงเข้าข้อ ลมขัดในข้อ ในกระดูก ยาง ใช้สำหรับทาแผล เปลือก ใช้เป็นยารักษาอาการปวดศีรษะก็ได้ ผล ใช้สำหรับตากแห้งย่างไฟแล้วนำมาป่นแล้วผสมกับน้ำ ใช้เป็นยาทา ราก ใช้เป็นยารักษามือเท้าอ่อนเพลีย หรือต้มน้ำใช้กินรักษาโรคบิด

ถิ่นที่อยู่ : เป็นพรรณไม้ที่ชอบขึ้นตามป่าเบญจพรรณทางภาคใต้และทางภาคตะวันออก

 

คื่นไช่ ( ขึ้นฉ่าย )
ผักปืน, ผักข้าวปืน, ผักปืน ( ภาคเหนือ ) , ฮั่งขึ่ง, ขึ่งฉ่าย ( แต้จิ๋ว )ฮั่นฉิน, ฉันฉ้าย (จีนกลาง),Garden Celery Smallage
วนที่ใช้ : ทั้งต้น เมล็ด ราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ทั้งต้น ลดความดันโลหิต รักษานิ่วมีปัสสาวะเป็นเลือด และฝีฝักบัว เมล็ด ใช้ขับลมและเป็นยาระงับอาการปวด ราก ใช้รักษาอาการปวดตามข้อ เก๊าท์ ใช้เป็นยาบำรุงและขับปัสสาวะ

อื่น ๆ : เป็นพรรณไม้ที่ต้องให้ความสนใจ คอยดูแลรดน้ำให้ปุ๋ยจึงจะเจริญงอกงามดี

 

คำไทย
แสด, มะกายหยุม ( ภาคเหนือ ) , คำเงาะ, คำแงะ, คำแสด, คำแฝด ( กรุงเทพฯ ) , ชิติหมัก ( เลย ป, หมากมอง ( เงี้ยว แม่ฮ่องสอน ) , ส้มปู้, จำปู้ ( เขมร-สุรินทร์ ป , ชาด , ดอกชาติ (ภาคใต้), ชาตี, คำยง, ชาดี ( เขมร )
ส่วนที่ใช้ : เมล็ด เนื้อหุ้มเมล็ด ใบ ดอก เปลือกราก

สรรพคุณ : เมล็ด หมอพื้นบ้านใช้ทำเป็นยารักษาอาการไข้ เป็นยาหอม เป็นยาฝาดสมาน รักษาโรคหนองในโรคไข้มาลาเรีย โรคพิษจากมันสำปะหลังและสบู่แดง นอกจากนี้ยังนำมาใช้สกัดด้วยน้ำจะให้สี Annatto , arnotto หรือ Orlean ซึ่งเรานำมาใช้แต่งเป็นสีเนย น้ำมัน ไอศกรีมก็ได้ นอกจากจะใช้ แต่งอาหารแล้วยังใช้ผสมในยาขัดหนังจะได้ทำให้หนังมีสีแดงคล้ำ สี Annatto นี้เป็นสีที่ได้รับ อนุญาตให้ใช้เป็นสีแต่งอาหารได้ในหลายประเทศ เนื้อหุ้มเมล็ด สามารถใช้เป็นยาระบายและขับพยาธิ รักษา โรคผิวหนัง หรือใช้แต่งเป็นสีอาหาร และเนยได้ ใบ ใช้รักษาอาการเจ็บคอ ลดไข้ รักษาบิด ขับปัสสาวะรักษาโรคดีซ่าน และยังใช้รักษาเนื่องจาก ถูกงูกัด ดอก หมอพื้นบ้านใช้ปรุงเป็นยาบำรุงเลือดให้สมบูรณ์ รักษาอาการแสบร้น คันตามผิวหนัง รักษาโรคโลหิตจางและเป็นยารักษาโรคบิด ไตพิการ เปลือกราก ใช้ป้องกันโรคไข้มาลาเรีย ลดไข้ โรคหนองใน

 

ยาเเก้โรค คนบ้า ประสาท วิกลนจริต สติไม่ค่อยดี เครียดมาก ประสาทหลอนเนื่องจากเสพสิ่งเสพติด จำพวกต่างๆๆ
ข้าวเย็นเหนือเเละข้าวเย็นใต้ เห็ดเอื้องม้า เอาเท่าๆๆกัน ต้มกิน
หรือเอาหนามไมยราบหรือหญ้าผีหมอบ ต้มกิน2กำมือ กินจนน้ำจืดเเล้วไปเอามาต้มกินใหม่ พอไปเรื่อยๆๆจะดีขึ้นมาก (ยาชนิดดนี้ต้องค่อยๆๆกินไปเรือยๆๆขึ้นอยู่ว่าเป็นหนักมากหรือน้อยเท่าไร)จึงจะหาย

 

คาง
ข่าง , กาง, คาง, คางแดง (ไทยภาคกลาง )
ส่วนที่ใช้ : ใบ ดอก ผล เปลือก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ใบ ใช้รักษาอาการไอ

ดอก จะมีรสหวาน ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ รักษาอาการปวด บาดแผล รักษาพิษงู รักษาอาการฟกบวม รักษา ทุคราดและรักษาอาการไข้ที่เกิดจากพิษอักเสบตา ผล ใช้เป็นยารักษาโรคในจักษุ

เปลือก จะมีรสฝาดเฝื่อน ใช้รักษาอาการลงท้อง รักษาอาการตกเลือด อาการบวม รักษาฝี ปวดบาดแผล โรคพยาธิรักษาลำไส้พิการ เป็นยาอายุวัฒนะและบำรุงหนังเส้นเอ็นให้บริบูรณ์

ถิ่นที่อยู่ : เป็นพรรณไม้ที่เกิดตามพื้นที่ลุ่มต่ำนี้น้ำอาจขึ้นลงท่วมถึงได้พบว่ามีตามลำธาร ทางภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน และในกรุงเทพฯ ก็พอหาได้บ้าง

 

ควินิน
กิมโกยนับ , กิมโกยเล็ก (จีน )
ส่วนที่ใช้ : เปลือกต้น ควินิน ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : เปลือกต้น ใช้แห้งประมาณ 3-6 กรัม ต้มกับน้ำ หรือจะบดให้เป็นผงผสมกิน ะมีรสฝาด ใช้รักษาโรคไข้ มาลาเรียเจ็บปาก เจ็บคอและเมาค้าง ควินิน กินครั้งละประมาณ 600 มก. วันละ 3 เวลาติดต่อกันเป็นเวลา 7-10 วัน ใช้รักษาโรคไข้มาลาเรีย

ข้อห้ามใช้

1. คิวนิน ห้ามใช้สำหรับคนที่เป็นไข้มาลาเรีย ที่มีอาการปัสสาวะเป็นเลือด หรือปัสสาวะเป็นสำดำ และคนที่เป็นโรคหัวใจขั้นรุนแรง

2. สำหรับสตรีที่มีครรภ์ห้ามกิน

อื่น ๆ : ในประเทศได้ทำสวนป่าต้นคิวนินที่จังหวัดเชียงใหม่บนดอยสุเทพ และได้ตรวจพบปริมารของอัลคลอยด์ในเปลือกอยู่เกณฑ์ที่ใช้ได้
ตำรับยา

1. เมาค้าง ให้ใช้เปลือกต้นที่แห้งประมาณ 3 กรัม นำมาต้มน้ำกิน

2. เป็นโรคไข้มาลาเรีย ให้ใช้เปลือกต้นที่แห้งแล้วประมาณ 3 กรัม และเปลือกอบเชยประมาณ 1.5 กรัม นำ มาต้มน้ำกิน สำหรับคนที่มีร่างกายแข็งแรงอาจจะใช้เปลือกแห้งประมาณ 6 กรัม

3. ปากเจ็บ หรือเจ็บคอ ให้ใช้เปลือกที่แห้งแล้วประมาณ 3-6 กรัม ต้มกับน้ำแล้วใช้อมบ้วนปากกลั้วคอ 2 เวลาเช้า- เย็น

ข้อมูลทางคลีนิคและเภาสัชวิทยา

1. ควินินใช้เป็นยาขมเจริญอาหาร

2.มีฤทธืใช้ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย นอกจากนี้ยังใช้เป็นยารักษาโรคติดเชื้อจากแบคทีเรีย

3.มีฤทธิ์ในการควบคุมการทำงานของเชลที่กระตุ้นการบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ทำให้การบีบตัวของ หัวใจช้าลง และในทางคลีนิคนั้น ใช้ควินินกินรักษาอาการหัวใจเต้นผิดปกติ

4.มีฤทธิ์รักษาดรคไข้มาลาเรีย และระงับอาการจับไข้หนาวสั่นได้อย่างรวดเร็ว ในการฆ่าเชื้อมาลาเรียนั้น จะฆ่าได้เฉพาะชื้อที่อยู่ในเลือดเท่านั้น แต่ไม่สามารถฆ่าเชื้อมาลาเรียที่อยู่ในตับได้ นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ ทำให้กล้ามเนื้อมดลุกสตรีมีครรภ์หดตัว และกดกล้ามเนื้อหัวใจ

 

ฆ้องสามย่าน
คะซีคู่ซัวะ ( กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) , ฆ้องสามย่าน (ภาคกลาง), ฮอมแฮม,เถาไฟ (แม่ฮ่องสอน)
ส่วนที่ใช้ : ใบ ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ใบสด ใช้ ตำพอกฝีทำให้เย็นเป็นยาถอนพิษ รักษาอาการปวดเจ็บ รับประทานในเป็นยาดับพิษร้อน ใช้พอก บาดแผล บรรเทาอาการระคายเคืองและทำให้แผลหายได้โดยมีเนื้องอกมาปิดแทน เป็นยาสมานและฆ่าเชื้อ บาดแผล พอกหน้าอกรักษาอาการไอและเจ็บหน้าอก ถ้านำเอาใบมาคั้นเอาน้ำมาปรุงกับน้ำมันมะพร้าวใช้ทา ถูนวด รักษาดรคอวัยวะโตที่เราเรียกกันว่าโรคช้างให้ทุเลาหรือชะงักได้ หรือน้ำคั้นเป็นยาห้ามเลือดในแผลสด ใช้กันแผลฟกช้ำ แผลไหม้ แผลเรื้อรัง รักษาอาการท้องร่วง และนิ่ว นอกจากนี้ยังนำมาตำตากแดดให้แดดให้แห้งแล้วบดให้ละเอียดเป็นผง ใช้เป็นยาทาลิ้นเด็กอ่อน รักษาอองทรางได้ชัด

อื่น ๆ : นายแพทย์ Rosburgs ให้ชื่อซึ่งแปลว่ามีกลิ่นสดชื่น หอมชื่นใจคล้ายพิเสน ชาวแบงกาลจึงเรียกเป็นพวกพิเสน กลิ่นของไม้นี้สด ๆ จะมีกลิ่นคล้ายการะบูนกับผิวส้ม

ถิ่นที่อยู่ : พรรณไม้นี้ชอบขึ้นตามพื้นที่ลุ่มทั่ว ๆ ไป และมักจะนำมาปลูกกันไว้ ตามบ้านหมอและตามสวนยาจีน

 

งิ้ว
บักมี้ (จีน), งิ้วปง, งิ้วปกแดง,สะเน้มระกา (ชอง-จันทบุรี) งิ้วแดง (กาญจนบุรี),งิ้วบ้าน(ทั่วไป)
ส่วนที่ใช้ : เราจะนำดอก ราก และเปลือกของลำต้นมาทำเป็นยา

สรรพคุณ : ดอก เอาดอกที่บานเต็มที่และร่วงหล่นลงมาแล้ว นำมาตากแห้งหรือผิงไฟ ซึ่งดอกก็จะแห้ง เหี่ยว ควรเก็บไว้ในที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก เพราะถ้าเราเก็บไว้ในที่ชื้นแล้วจะทำให้เป็นเชื้อราได้ ดอกนี้จะมีรสจืดและต้องนำดอกแห้งประมาณ 6-10 กรัมเอามาต้มกับน้ำรักษาแก้ท้องร่วง ใช้ห้ามเลือดหรือแผลที่เป็นฝีหนอง ถ้าเป็นดอกแดงก็ใช้แก้บิดเลือด และถ้าเป็นดอก เหลืองแก้บิดมูก ราก นี้เราจะใช้สดหรือตากแห้งก็ได้ แต่ต้องเป็นรากของต้นอ่อน ซึ่งนำมาต้มกิน หรือใช้พอก สมานแผลก็ได้ ห้ามเลือดแช่เหล้า แก้แผลในกระเพาะอาหารก็ได้ หรือ โรคกระเพาะอาหาร อักเสบเรื้อรัง เปลือก โดยการนำเปลือกของต้นที่อ่อนมาตากแห้ง แล้วต้มกับน้ำหรือจะบดเป้นผงก้ได้ซึ่งจะ มีรสฝาด และฉุน ใช้แก้คนที่เป็นอัมพาตครึ่งตัวก็ได้ แก้กระทบกระเทือน ทำให้เลือดไหลเวียน ดี กระเพาะอาหารอักเสบท้องร่วง บิด

ตำรับยา :

1. แผลที่มีหนอง เราจะนำเปลือกของต้นมาต้มกับน้ำแล้วนำมาชำระล้างทำความสะอาดแผล

2. ถ้าได้รับการกระทบกระเทือนจากการหกล้ม หรือฟกช้ำตามร่างกาย ใช้เปลือกรากสดแช่ เหล้าถูกทา หรือตำพอก

3. ถ้าบิดถ่ายเป็นเลือด ก็นำดอกมาต้มเป็นน้ำชา แล้วผสมกับน้ำตาลทรายแดงกินวันละ 3 ครั้ง ตอนท้องว่าง ซึ่งเราจะใช้ดอกแดง แต่ถ้าบิดถ่ายเป็นมูกจะใช้ดอกเหลืองหรือส้มและดอกที่ เรานำมานี้จะต้องเป็นดอกแห้ง

สารเคมีที่พบ : ในเมล็ดมีน้ำมัน 24-25% ในยางมีเกลือแร่ 8.9% ในเปลือกมีสารที่สกัดด้วยน้ำอยู่ 9.92% รากมีโปรตีน,ไขมัน,แป้ง, tannins,galactose, arabinose, gum ในใบมี condensed tannins, เปลือก รากมีพวกเกลือแร่,แป้ง,ไขมัน,โปรตีน และมีความชื้นอยู่ 7.5%

 

งา
งาดำ (ทั่วไป),ไอยู่มั้ว (จีน)
ส่วนที่ใช้ : เมล็ด

สรรพคุณ : เมล็ด เนื่องจากเมล็ดมีไขมันชนิดต่าง ๆเช่นพวก Oleicacid,Steartc acid,Linoleic acid, Palmiticacid ซึ่งเมื่อบริโภคเข้าไปแล้วจะเป็นตัวหล่อลื่น เป็นยาระบายอ่อน ๆ ชาวจีนถือว่า เป็นยาบำรุง กำลังและทำให้ร่างกายอบอุ่นมีสุขภาพดี และใช้ทาผิวหนังให้นุ่มและชุ่มชื่นดีขึ้น

ถิ่นที่อยู่ : จะพบอยู่แถวเอเซียแล้วกระจายพันธุ์ไปในเขตอบอุ่นทั่วไป

ส่วนที่ประทางยา : เมล็ดงานี้มีสารประกอบพวก sesamol และd-sesamin ซึ่งให้คุณสมบัติเป็น ยาฆ่าแมลง และในทางยาใช้น้ำมันงาเป็นตัวทำลายในการฉีดยาเข้ากล้าม

 

งัวเลีย
วัวเลีย ( อุบลราชธานี ) , ทะลุ่มอิด ( นครสวรรค์ ) , ตะครอง ( นครศรีธรรมราช ), งวงช้าง( อุดรธานี ), หนามนมวัว , โกโรโกโส, หนามเกาะไก่ ( นครราชสีมา ) , ไก่ให้ ( พิษณุโลก), กะอิด (ราชบุรี), ก่อทิง (ชัยภูมิ), กระโปรงแจง (สุโขทัย),กระจิก ( ภาคกลาง )