ผู้ที่ไม่บรรลุธรรมในพระพุทธศาสนามี 2 ประเภท

ในสมัยพุทธกาลพราหมณ์ได้เห็นในพระพุทธศาสนา มีพระภิกษุ สามเณร มากมาย ล้วนมีวรรณะผ่องใส มีฤทธิ์อัศจรรย์ ทั้งบรรยายธรรมได้พิสดาร เป็นกำลังในการเผยแผ่พระศาสนา เหตุนี้พราหมณ์จึงมีความสงสัยและได้ทูลถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า

"ข้าแต่พระศาสดา ในศาสนาของพระองค์ ผู้ที่ออกบวชทุกคนล้วนถึงซึ่งวิโมกขธรรมหรืออย่างไรพระเจ้าข้า"

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตอบว่า "ถูกแล้วพราหมณ์ ในศาสนาของตถาคต ผู้บวชในศาสนานี้ล้วนแล้วแต่ถึงซึ่งวิโมกขธรรม เว้นแต่คนหลับและคนหมดสติ"

ความหมายของคนหลับ ก็คือ คนที่ยังมิได้ปฏิบัติจิตตานุปัสสนาหรือพระกรรมฐานต่างๆ ตามที่พระศาสดาทรงแสดงไว้นั่นเอง

ส่วนความความหมายของคนหมดสติ ก็คือ คนที่รู้ในวิธีปฏิบัติจิตและกรรมฐานต่างๆแล้ว แต่ยังติดในอารมณ์ของวิธีปฏิบัตินั้นๆ โดยไม่ยอมพัฒนาจิตให้ถึงความวิมุติหลุดพ้น หรือพวกหนึ่งคือ คนที่มีมิจฉาทิฏฐิแรงกล้า ยากที่จะมีผู้ใดสอนได้ เห็นผิดเป็นชอบ จึงมีปัญญาตื้นเขิน ไม่สามารถรู้ได้ลึกซึ้งในอรรถในธรรม