เมื่อคนตกปลาบรรลุธรรม

เมื่อคนตกปลาบรรลุธรรม
ในสมัยพุทธกาลมีคนตกปลา หรือ "พรานเบ็ด" คนหนึ่งชื่อว่าอริยะ ชื่อของเขาดูจะไม่ค่อยตรงกับพฤติกรรมนัก วันหนึ่ง พระศาสดาทรงเห็นว่านายอริยะผู้นี้ มีวาสนาที่จะบรรลุโสดาปัตติมรรค จึงเสด็จไปบิณฑบาตใกล้ประตูด้านทิศเหนือของกรุงสาวัตถี พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์

ขณะนั้น พรานเบ็ดอริยะกำลังตกปลาอยู่ เมื่อเห็นภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข จึงได้ทิ้งคันเบ็ด แล้วยืนอยู่

พระศาสดาเสด็จกลับ ประทับยืนอยู่ ณ ที่ไม่ไกลพรานเบ็ดนั้น จึงตรัสถามชื่อของพระสาวกทั้งหลาย มีพระสารีบุตรเถระเป็นต้นว่า "เธอชื่อไร? เธอชื่อไร?" พระสาวกเหล่านั้น ก็กราบทูลชื่อของตนๆ ว่า "ข้าพระองค์ชื่อสารีบุตร, ข้าพระองค์ชื่อโมคคัลลานะ" เป็นต้น

พรานเบ็ดคิดว่า "พระศาสดาตรัสถามชื่อสาวกทุกองค์ คงจะตรัสถามชื่อของเราบ้างเป็นแน่"

พระศาสดาทรงทราบความปรารถนาของพรานเบ็ดนั้น จึงตรัสถามว่า "อุบาสก เธอชื่อไร?"

เขากราบทูลว่า "ข้าพระองค์ชื่ออริยะ พระเจ้าข้า"

แต่พระพุทธเจ้าตรัสว่า "อุบาสก ผู้ที่ฆ่าสัตว์เช่นท่าน จะชื่อว่าอริยะไม่ได้, ผู้ที่ตั้งอยู่ในความไม่เบียดเบียนมหาชนต่างหากจึงจะชื่อว่าอริยะ" ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถาว่า
บุคคลไม่ชื่อว่าเป็นอริยะ (น เตน อริโย โหติ)
เพราะเหตุที่เบียดเบียนสัตว์, (เยน ปาณาติ หึสติ)

เพราะไม่เบียดเบียนสัตว์ทั้งปวง. (อหึสา สพฺพปาณานํ)
คือบุคคลที่เราเรียกว่า "เป็นอริยะ" (อริโยติ ปวุจฺจติ.)

เมื่อทรงจบเทศนา พรานเบ็ดตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล เข้าสู่กระแสธารแห่งพระนิพพาน ไม่ตกสู่อบายภูมิอีกต่อไป ทั้งๆ ที่กำลังจะประกอบที่จะนำให้เขาสู่อบายแท้ๆ

นี่คือพระคุณอันยิ่งใหญ่ของพระพุทธเจ้า และแสดงให้เห็นว่า ผู้ใดก็ตามที่สั่งสมบุญกุศลมามากพอ แม้จะมีสถานะหมิ่นเหม่เพียงใด หากกุศลถึงพร้อมก็อาจบรรลุธรรมได้

เรียบเรียงจาก - อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ธัมมัตถวรรคที่ ๑๙
_______________________