#พระแก้ว25พุทธศตวรรษในความทรงจำของช่าง

กระทู้นี้ผมมาเขียนถึงพระแก้ว25พุทธศตวรรษในความทรงจำของช่างคือผมเองครับ เพราะผมเห็นว่ามีบางแห่งเขาเขียนถึงพระแก้ว25พุทธศตวรรษแบบว่า คงไม่ตั้งใจเขียนให้ผิดพลาด แต่คงเป็นเพราะว่า ไม่ได้เป็นคนที่เคยสร้างมากับมือ

กระทู้นี้ผมอาจไม่ค่อยโพสต์ภาพประกอบนะครับ เขียนจากความทรงจำจริงๆที่สร้างมากับมือครับ

 

สำรองพื้นที่

 

สำรองพื้นที่ 2

 

สำรองพื้นที่ 3

 

เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2506 ผมอายุ 7 ขวบถ้านับไทย ถ้านับจีนผม 8, 9 ขวบ คุณพ่อผมมักพาผมไปโรงงานแก้วประมาณ 4 โรงงาน ที่ท่านสั่งผลิตสินค้าประเภทชิ้นงานแก้วต่างๆ ส่วนมากเป็นโคมไฟทุกชนิด ทุกขนาด เมื่อไปถึงโรงงานแก้ว คุณพ่อมักได้พบปะพูดคุยกับเจ้าของสำนักสร้างพระแก้วต่างๆที่เจ้าของมักไปคุยงานการสร้างพระแก้วกันที่นั่นหลายสำนักมาก ผมเองจำความได้แล้ว คุณพ่อยังจูงมือเข้าไปภายในโรงงานแก้วที่กำลังผลิตชิ้นงานกันโครมคราม มีการปั๊มพระแก้วกันมากมายด้วย

 

โรงงานแก้วที่คุณพ่อพาผมไปส่วนมากอยู่ถนนเพชรเกษม สมัยนั้นโรงงานทุกแห่งยินยอมให้คนเข้าไปดูการผลิตได้อย่างเป็นกันเอง ผิดกับสมัยนี้ที่ค่อนข้างจะไม่ค่อยได้ถ้าเขาถือว่าเป็นบุคคลภายนอก

แต่อย่างไรก็ดี เมื่อปี พ.ศ. 2548, 49, 50 และ 51 ที่ผมว่าจ้างโรงงานแก้วเจษฏาให้สร้างพระแก้วกลวงเป่าด้วยปอดหน้าตัก 9 นิ้วให้ผมจำนวน 500 องค์ ผมก็ยังเดินเข้าออกส่วนในสุดของโรงงานแก้วเจษฏาได้ แม้แต่บริเวณที่ทีมช่างเป่าแก้วด้วยปอด หรือทีมช่างกดปั๊ม หรือทีมช่างตอกเขากำลังทำงานกันเต็มฝีมือก็ตาม

และอีกหลายแห่งที่ผมเข้าได้แม้ในปัจจุบัน

 

คุณพ่อผมพาไปโรงงานแก้วประมาณ 4 - 5 แห่งเป็นประจำตั้งแต่ก่อนที่ผมจะจำความได้ และโรงงานผลิตชิ้นส่วนโคมไฟอื่นๆทั้งที่เป็นโรงงานที่ผลิตส่วนประกอบของโคมไฟที่เป็นพลาสติค ที่เป็นโลหะ หรือบางโรงงานก็เป็นโรงงานชุบ ทั้งที่ชุบแก้ว ชุบโลหะ หรือชุบพลาสติค

ที่โรงงานชุบนี้เองที่มีการชุบแก้วโคมไฟ และในขณะเดียวกันก็ชุบพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษหลายๆรุ่นหลายๆสีด้วย โรงงานชุบนี้มีลูกชาย และได้เป็นเพื่อนกับผมจนกระทั่งผมโต มีภรรยาและบุตรสองคนแล้ว เราก็ยังทำการค้าคบหากันจนเพิ่งจะไม่ได้พบกันหลังปี พ.ศ. 2550 แล้ว นั่นคือโรงชุบมุ่ยกวง

หมายเหตุ
นอกจากโรงชุบมุ่ยกวงแล้ว ยังมีอีกหลายโรงชุบที่ผมจำชื่อไม่ได้ แต่ก็เป็นโรงงานที่ได้ชุบพระแก้ว25พุทธศตวรรษด้วยเช่นกัน

 

เหตุการณ์การสร้างพระแก้ว25พุทธศตวรรษดำเนินอย่างต่อเนื่อง ไม่เคยหยุดเลย ตั้งแต่ผมได้รับการบอกเล่าจากคุณพ่อผม และจากที่ผมได้ฟังจากหูผมเองโดยเจ้าของสำนักสร้างพระแก้ว25พุทธศตวรรษหลายๆสำนักที่ท่านเมตตาผม ชอบพูดคุยกับเด็กติดพ่ออย่างผม

เท่าที่จำได้ว่าท่านเหล่านี้ คือเจ้าของสำนักต่างๆมักขึ้นด้วยพุทธ และลงท้ายด้วยคำว่าประทีปบ้าง อะไรบ้าง รัตน และอะไรต่อมิอะไรลักษณะนั้น ท่านเล่าให้ฟังว่า ท่านได้แกะแม่พิมพ์เหล็กแล้วให้โรงงานในไทยสร้างมาตั้งแต่ประมาณปี พ.ศ. 2500 แต่บางท่านก็บอกว่า แกะแม่พิมพ์สมัยนั้นแกะนาน แกะแม่พิมพ์เหล็กตั้งแต่ 2497 กว่าแม่พิมพ์จะเสร็จก็ 2500 อย่างนี้ก็ยังจำได้อยู่

 

ในความเป็นจริง โรงงานแก้วในเมืองไทยไม่เคยหยุดสร้างพระแก้ว25พุทธศตวรรษเลย เพิ่งมาเกือบหยุดสร้างกันจริงๆก็ประมาณปี พ.ศ. 2554, 55 แต่เท่าที่ทราบก็ยังมีอยู่อีกประมาณ 3 - 4 โรงงานที่ยังสร้างอยู่บ้าง บางแบบ บางขนาด ซึ่งจำนวนก็อาจจะไม่ได้มากเหมือนในอดีต

ผิดกับในหนังสือบางแห่งที่เขาเขียนว่า พระแก้ว25พุทธศตวรรษได้หยุดสร้างโดยเด็ดขาดไปตั้งแต่ปี พ.ศ. 2514 ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้นจริง แล้วผมทำไมจึงเริ่มมาเรียนการสร้างพระแก้วกับอาจารย์ผมในปี พ.ศ. 2516 แล้วสร้างไม่ใช่วันละหลักสิบ เราสร้างกันนาทีสองนาทีองค์นึงต่อหนึ่งแท่นการผลิต และเฉพาะที่โรงงานหลอมแก้วของคุณพ่อผมมีสองแท่นการผลิตพระแก้ว

 

เมื่อปี พ.ศ. 2516 คุณพ่อผมได้เซ้งกิจการโรงงานหลอมแก้วแห่งหนึ่งมาเป็นของคุณพ่อ และให้ผมเป็นผู้จัดการฝ่ายผลิต โดยมีปรามาจารย์มาเป็นอาจารย์สอนผมกับน้าชายและทีมช่างที่เราซื้อตัวกันมาจากบางโรงงานแก้ว รวมกับทีมช่างของโรงงานเดิมนั่นเอง เพื่อให้การผลิตได้เป็นไปตามมาตราฐานที่สูงที่สุดในสมัยนั้น

 

ช่างหลอมแก้วสีต่างๆเป็นเพียงคนเดียวที่ถือได้ว่าเป็นทีมช่างที่เราซื้อตัวมา เขาไม่ต้องมาคลุกคลีกับงานการขึ้นรูปแก้ว เขาเก่งเฉพาะการผสมเคมีภัณฑ์ให้ได้ต้นทุนตามที่เราสั่ง เช่น วันนี้ต้องการเบ้านี้หนักกี่กิโลกรัมในราคาต้นทุนเท่าไร ? สีอะไร ?

เตาหลอมแก้วของเรามีสองเตา เตาหนึ่งมี 6 เบ้าใหญ่ กับอีกเตาหนึ่งมี 8 เบ้าเบ้า เบ้าใหญ่เบ้าละจุไม่เกิน 350 kg ส่วนเบ้าทดลองยังไม่นับ เบ้าทดลองส่วนมากจุแค่ 20 - 35 kg และแทรกอยู่ระหว่างเบ้าใหญ่ได้ แต่ด้วยฝีมือของช่างหลอมแก้วของเรา นานๆจึงจะเห็นเขาแทรกเบ้าทดลองแค่เบ้าสองเบ้า ผิดกับบางโรงงานที่มักมีเบ้าทดลองแทรกอยู่ตลอดทุกวัน

หมายเหตุ
* ปีแรกที่คุณพ่อซื้อกิจการมานั้น เราเดินเครื่องแค่เตา 6 เบ้าก่อน

**เรื่องการผสมสีแก้วนี้ มีเรื่องสีขาวนมที่มักทำปฏิกิริยากับน้ำแก้วสีอื่นได้ไม่ดีในบางครั้ง บางเบ้า และดีปานกลางในบางครั้ง บางเบ้า และดีมากๆในบางครั้ง บางเบ้า โดยเฉพาะเรื่องพระแก้วที่เราไปกดต้นทุนวัตถุดิบไว้เหมือนกับโรงงานแก้วอื่นๆหลายโรงงาน แต่ผมสังเกตุว่า ถ้าเมื่อใดเราสั่งให้ช่างหลอมผสมวัตถุดิบชั้นดีเพื่อสร้างโคมไฟอย่างดี ใช้วัตถุดิบที่ราคาสูงกว่ามาก เราจะได้เนื้อแก้วที่ดี ผิดกับในพระแก้ว25พุทธศตวรรษ

 

เทคนิคการผสมสีขาวนมกับแก้วสีอื่น

เทคนิคการผสมนี้มีหลายเทคนิค ทางช่างโดยเฉพาะอาจารย์ผมมี 3 เทคนิคใหญ่ๆ คือแยกชั้นแก้ว๑ นำมารวมกัน๑ หลอมในเบ้าเดียวกัน๑ เราเคยทำแล้วทุกเทคนิค ในพระแก้วก็เคยลองทำแล้วทุกเทคนิค เทคนิคที่นำแก้วสีอื่นมาหลอมปนกับแก้วขาวนมที่ใช้วัตถุดิบต้นทุนต่ำมักออกมาไม่ดีนัก

 

เช้านี้ผมไปพบแพทย์ก่อนการรับวัคซีนโควิดหนึ่งสัปดาห์ ดูว่าหมอว่าไง

กลับมาค่อยเขียนต่อครับ

 

พบแพทย์สั่งเจาะเลือดและซักถามแล้ว หมอลงความเห็นว่าฉีดได้ ก็เลยเสียเวลาไปครึ่งวัน

 

พระแก้วที่สีผิวคล้ายหยก ความจริงเป็นแก้วสีสองสี นำมาขึ้นรูปด้วยการกดปั๊ม แค่การกดปั๊มอย่างเดียว เราก็สามารถใช้เทคนิคได้หลายหลาก เอาไว้ว่างๆจะมาเล่าต่อครับ

บางท่านบอกเป็นเยื้อหยกบ้าง เป็นเซรามิคพอซเลนบ้าง ไม่ครับ เนื้อแก้วเป็นแก้วโซดาไลม์ซิลิก้าหรือก็คือแก้วขวดธรรมดาๆมาหลอม

 

ขวดสไปร้ซ์ตีแตก เติมเคมี แต่ไม่ใส่ red lead oxide หลอมมาเป็นแก้วเขียว

ขวดไวตามิลค์ตีแตก เติมเคมีและเติม red lead oxide หลอมมาเป็นแก้วขาวนม

 

อีกวิธีคือ ขวดไวตามิลค์ และ ขวดสไปร้ซ์ ตีแตก ใส่เคมีและเติม red lead oxide หลอมมาจะเป็นสีเขียวมีขาวนมผสมคล้ายสีหยก แต่เนื้อจะดีไม่ดี เนียนมากน้อย อยู่ที่เกรดของวัตถุดิบที่เป๋นเคมีและ red lead oxide

 

วิธีสุดท้าย ขวดสไปร้ซ์ตีแตก เติมเคมี กับเติม red lead oxide หลอมมาจะเป็นแก้วเขียวหยกเข้ม จะเนียนไม่เนียนอยู่ที่เกรดของเดืมๆ

 

ภาพพระแก้วด้านบนแสดงให้เห็นถึงส่วนแก้วใสที่ไม่เป็นสีขาวนม เพราะเทคนิคการแยกหลอมสองเบ้า เบ้านึงใส บ้านึงนม ช่างนำมาใส่แม่พิมพ์เหล็กด้วยการใช้ไม้ซางเหล๋ก ปลายพอกดิน แล้วม้วนแก้วใสเป็นก้อนกลมใหญ่ก่อน จากนั้นจึงม้วนน้ำแก้วนม แล้วหยอดลงแม่พิมพ์เหล็ก แต่น้ำแก้วสองสีไม่ยอมให้กลืนกันตามคาด จึงออกมาแบบนี้ครับ